Танин мэдэхүйн сэтгэл судлал нь сэтгэлзүйн шинжлэх ухааны харьцангуй залуу салбар боловч хурдан нэр хүндтэй болж байна. Энэ нэр томъёоны зохиогч нь 1967 онд ийм нэртэй ном хэвлүүлсэн Америкийн сэтгэл судлаач Улрик Нейссерт хамаардаг.
Танин мэдэхүйн сэтгэл судлаачид тархины танин мэдэхүйн чадвар, тухайлбал хүний тархи хүрээлэн буй ертөнцийг хэрхэн хүлээн авч, сурч мэдсэн, мэдээллийг хэрхэн таньж, боловсруулж, хадгалж байгааг судлах чиглэлээр мэргэшсэн байдаг.
Танин мэдэхүй нь ирж буй мэдрэхүйн мэдээллийг өөрчлөх бүхий л үйл явцыг хамардаг. Эдгээр үйл явц нь төсөөлөл, мөрөөдөл, хий үзэгдэл гэх мэт гадны өдөөлт байхгүй байсан ч үргэлжилсээр байдаг.
Танин мэдэхүйн сэтгэл судлалын мэргэжилтнүүдийн явуулсан судалгаа нь сэтгэцийн үйл ажиллагааны хэв шинжийг тодорхойлох, сэтгэхүйн нийт үр ашгийг дээшлүүлэх, нийгмийн харилцааны чанар, хувь хүний өсөлтийг сайжруулахад чиглэгддэг. Үндсэндээ танин мэдэхүйн сэтгэл судлаачид тархиа аль болох үр ашигтай ашиглах талаар судалдаг.
Танин мэдэхүйн сэтгэлзүйн талаархи бүтээлүүдэд сэтгэлгээний эмгэг, ойлголтын тогтолцооны үйл ажиллагаа, сурах, анхаарал, ой санамж, мэдрэлийн хэл шинжлэлийн асуудлууд багтдаг. Танин мэдэхүйн судалгааны практик хэрэглээ нь ой санамжийг сайжруулах, шийдвэр гаргах нарийвчлалыг нэмэгдүүлэх, боловсролын хөтөлбөрийн чанарыг сайжруулах, хүний үйл ажиллагааны олон салбарт ажлын явцыг оновчтой болгоход чиглэгддэг.
Танин мэдэхүйн сэтгэл судлаачид сэтгэлзүйн хямрал, сэтгэлийн хямрал, бусад өвчний шалтгаан, эмчилгээ, нийгмийн сэтгэлзүйг судлах, хүмүүсийн хоорондын харилцаа холбоо, хөгжлийн сэтгэл зүй, хувь хүний шинж чанарыг судлах чиглэлээр эмгэг судлалын чиглэлээр ажилладаг. Сэтгэц эмчилгээний сургалтанд хамрагдсан мэргэжилтнүүд сэтгэцийн болон сэтгэл хөдлөлийн янз бүрийн эмгэгтэй өвчтөнүүдэд, мөн толгойдоо гэмтэл авсны дараа нөхөн сэргээх хугацаанд тусалдаг.
Танин мэдэхүйн сэтгэл зүй нь зан үйлийн сэтгэл судлалаас судалж буй сэдвээрээ ялгаатай байдаг. Бихевиористууд шууд ажиглагдаж болох зүйл дээр зан байдлын гадаад илрэл дээр анхаарлаа төвлөрүүлдэг. Танин мэдэхүйн сэтгэл судлаачид ажиглагдсан зан авирт хүргэдэг дотоод сэтгэлийн үйл явцыг тодорхойлох сонирхолтой байдаг.
Танин мэдэхүйн сэтгэл судлал нь психоанализаас арга зүйн хувьд ялгаатай. Психоанализ нь өвчтөн ба эмчилгээний аль алиных нь субъектив мэдрэмж дээр суурилдаг. Танин мэдэхүйн сэтгэл судлаачид шинжлэх ухаанч арга зүйгээр үйл ажиллагаагаа явуулж, мэдрэл судлал, нейрофизиологи, антропологи, хэл шинжлэл, кибернетик зэрэг шинжлэх ухааны мэдлэгийг идэвхитэй ашигладаг.
